نهال های پایه بذری نهال هایی هستند که پایه استفاده شده از در آنها ناشی از جوانه زنی بذر یک گیاه است. در حالی که در نهال های پایه رویشی این پایه از روش های رویشی نظیر کشت بافت گیاهی، قلمه و یا سایر روش ها تولید شده است. از بین تمامی این روش ها پایه های رویشی کشت بافتی جدیدترین و قابل توجه ترین درختان هستند.
از منظر دیگر یک نهال پیوندی می تواند دارای یک یا چند پیوندک باشد. درختان دارای چند پیوندک نیز ممکن است بسته به نوع پایه خود یک یا چند رقم میوه را همزمان تولید نمایند (به طور مثال درخت مرکباتی که همزمان نارنج، پرتقال، بالنگ و نارنگی تولید میکند). این دسته از درختان معمولا درختان باغچه ای بوده و در باغات تجاری استفاده نمی شوند چرا که نگه داری این نوع درختان دشوار بوده و هزینه های باغداری را بالا میبرد.
درختان پیوندی با پایه رویشی
پایه این دسته از درختان همانطور که اشاره شد از روش های رویشی تولید می شود که معروف ترین و مدرن ترین آن روش کشت بافت است. در این روش یک سلوب و یا یک تکه کوچک از بافت گیاه جداسازی شده و در آزمایشگاه روی محیط کشت مخصوص پرورش داده می شود. پس از تشکیل پایه در آزمایشگاه و انتقال به زمین زراعی عمل پیوند روی این پایه انجام می شود. اما روش هایی مانند قلمه زدن و خوابانیدن نیز در این دسته برای تولید پایه به کار برده می شود. این دسته از نهال های پیوندی به دلیل ماهیت پایه خود معمولا دارای ریشه های سطحی تر و افشان هستند اما حجم این ریشه ها بیشتر از پایه های بذری است. این نهال ها معمولا پاکوتاه بوده و تمرکز تولیدی آنها بر روی تولید میوه به جای شاخسار است. همچنین عمر اقتصادی و مقاومت این پایه ها به آفات، بیماری ها و شرایط نامناسب خاک نیز به شدت بالاتر است.
درختان پیوندی با پایه بذری
این درختان معمولا دارای ریشه بسیار عمیق و عمودی هستند و نسبت به درختان پایه رویشی دیرتر بار میدهند. این درختان به درختان پیوندی سنتی نیز مشهور هستند. معمولا ارتفاع این دسته از درختان زیاد بوده و ممکن است به برخی آفات و بیماری ها مقاومت مناسبی داشته باشند. در انتخاب پایه بذری سعی می شود تا بذر گیاهانی انتخاب شود که مقواومت خوبی به شرایط سخت محیطی دارند و گاها از ارقام وحشی همان گیاهی استفاده می شود که قصد پیوند زدن روی پایه را داریم. به طور مثال اگر قصد تولید بادام رقم مامایی روی پایه بذری را داریم سعی میکنیم از پایه بادام تلخ که مقاومت و مصونیت نسبت به بسیاری از بیماری ها دارد استفاده نماییم.
ویژگی ها و مزیت های نهال پایه رویشی کشت بافت نسبت به نهال های پایه بذری
۱-سرعت باردهی بیشتر به طوری که در بسیاری موارد در سال سوم شروع به باردهی اقتصادی می کنند.
۲-مقاومت بالاتر به خاک های نامناسب، شور،آهکی، قلیایی و رسی.
۳-میزان تولید میوه بالاتر در واحد هکتار.
۴-عمر اقتصادی بالاتر درخت.
۵-امکان احداث باغات متراکم که سبب افزایش بهره وری از منابع آبی و زمین ها می شود.
۶- مقاومت به کم آبی و نیاز آبی به مراتب کمتر (به دلیل وجود ریشه های سطحی).
۷-مقاومت به سرمای دیررس بهاره و حفاظت از شکوفه های ایجاد شده توسط درخت.
۸- ارتفاع کمتر نسبت به پایه های بذری و در نتیجه کاهش مصرف نهاده های کشاورزی و سهولت برداشت میوه ها.
۹- سهولت انجام عملیات پیوند به دلیل پوست دهی بهتر و بیشتر.
اکثر پایه های رویشی نسبت به پایه های بذری عمر اقتصادی بالاتری به درخت می دهند.
آیا نهال پایه رویشی بیشتر به آبیاری احتیاج دارند؟
در سه سال اول کاشت به دلیل سطحی بودن ریشه ها بله اندکی نیاز آبی بالاتر است اما در درختان مسن تر نیاز آبی کمتر می شود
چرا درختان پایه رویشی آفتاب سوختگی بیشتری دارند؟
این درختان کوتاه قد و با شاخسار کمتری نسبت به پایه های بذری هستند بنابراین تنها در سالهای ابتدایی ممکن است اندکی به آفتابسوختگی حساس باشند. با استفاده از رنگ تنه این مشکل حل می شود.
مراحل تولید پایه های رویشی انواع میوه ها
1- پایه های رویشی در آزمایشگاه تولید می شوند
۲- انتقال پایه ها به سالن سازگاری
۳- انتقال از سینی کشت به کیسه گلدانی
۴- سپری شدن زمان لازم برای رشد طولی پایه ها
۵- انتخاب پایه های ارسالی
۶- بسته بندی نهایی
7- بارگیر
