آموزش کاشت تربچه
تربچه دارای انواع و اقسام فراوانی بوده، برگ های آن بیضی شکل و کشیده هستند و اطراف برگ دارای بریدگی و شکاف بوده و زبر(خشن) میباشد. برگ ها مستقیم از ریشه خارج می شوند. قسمت اصلی و خوراکی تربچه برجستگی انتهایی برگ ها است که به رنگ های مختلف، سفید، قرمز، و دورنگ دیده می شود. تربچه، یکی از سبزیهای اشتها آور است که در اکثر خانواده ها آن را مصرف می کنند. برگ آن نیز خوراکی می باشد. عده زیادی از مردم تربچه را در منزل می کارند و در سر سفره اغلب خانواده ها دیده میشود.
اصولا این گیاه را به دو نوع تقسیم می کنند و کلیه انواع این گیاه را در این دو دسته قرار می دهند.
۱ – تربچه نقلی یا تربچه چهار فصل: این قسم تربچه خیلی زود سبز شده و محصول آن در مدت زمان کوتاهی بدست می آید.
تربچه به شکل و رنگ های : گرد قرمز ، گرد ارغوانی / گرد سفید ، گرد بنفش ، گرد قرمز نوک سفید ، تربچه نیمه بلند قرمز ، نیمه بلند قرمز نوک سفید ، نیمه بلند ارغوانی ، نیمه بلند سفید ، تربچه بلند قرمز ، تربچه بلند سفید و بلند بنفش وجود دارد.
۲ – ترب یا تربچه درشت : برای بدست آوردن محصول ترب ، مدت زمان بیشتری لازم است.
بوته های ترب، بزرگتر از تربچه می باشد. لذا بایستی فاصله بوته ها از یکدیگر بیشتر باشد تا فضای لازم برای رشد گیاه وجود داشته باشد. ترب، به دو رنگ، سفید و سیاه وجود دارد که به نامهای : ترب سفید و ترب سیاه نامیده می شوند.
آب و هوا و خاک : تربچه در هر آب و هوا و خاکی می روید ، لکن در هوای گرم زود خَشَبی ( خشک و چوبی ) و پوک شده از مرغوبیت آن کاسته میشود . از نظر خاک ، زمان کشت را باید در نظر داشت ، باین معنی که برای کشت بهاره ، زمین شنی و سست بهتر از زمین رسی و شنی سخت می باشد . بعکس برای کشت انواع تابستانه در زمین های رسی و شنی و نمدار بهترین محصول بدست می آید. روش کاشت و ازدیاد تربچه و ترب تکثیر به وسیله بذر می باشد. بذر تربچه ، قرمز رنگ ، کروی شکل و نسبتا ریز است .
قوه نامیه بذر تربچه ( قدرت سبز شدن بذر ) در حدود ۵ سال است . به این معنی که بذر تهیه شده از تربچه برای کاشت بعدی حد اکثر تا ۵ سال قابل استفاده می باشد . ولی بهترین محصول از بذرهای جوان که حد اکثر ۳ ساله باشند بدست می آید . بذر تربچه ۴ تا ۷ روز بعد از کاشت سبز می شود . بذر مورد نیاز برای ۱۰۰ متر مربع زمین از انواع تربچه نقلی یا ریز ۲۵۰ تا ۳۰۰ گرم و برای انواع درشت ۱۰۰ تا ۱۵۰ گرم می باشد .
معمولا تربچه نقلی را به صورت نوبر می کارند . به این منظور از آبانماه به بعد تربچه را در زیر نایلون ، یا شاسی ، یا گلخانه کاشته ، در زمستان برداشت می نمایند .
تربچه را در هوای آزاد و فضای باز می توان بجز در طول زمستان در همه فصول کاشت . کشت تربچه ، به دو طریق خطی ( ردیف کاری )، دستپاش ( کرتی ) انجام می شود . زمان کاشت تربچه، در فضای باز بنا به سردی هوا از اول اسفند ماه تا اول آبانماه توصیه می شود. و می توان پیاپی آن را کاشت و برداشت نمود. میزان مصرف بذر در زمان کاشت بستگی مستقیم به دقت و توجه فردی دارد که بذر را می کارد.
اگر به صورت فشرده کاشته شود ، مقدار بذر مورد نیاز بیشتر و اگر تُنُک و کم پُشت کاشته شود، میزان بذر مورد مصرف کم خواهد بود. ( تذکر : آنچه در مورد نحوه کشت و مراقبت تربچه بیان شد شامل ترب، نیز می شود . فقط فاصله بین بوته های ترب ، بیشتر از تربچه خواهد بود. همچنین مقدار بذر مصرفی ترب، کمتر از تربچه ، بوده و مدت زمان سبز شدن ترب طولانی تر از تربچه خواهد بود.)
- روش خطی ( ردیفکاری ) : در روش خطی ، بهتر است به ترتیبی بذرها را در شیارها قرار داد که فاصله بذرها از یکدیگر ۱ تا ۲ سانتیمتر ، فاصله شیارها از هم ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر باشند . سپس خاک اطراف شیارها را بروی بذرها بخوابانند .
- روش کرتی ( دستپاش ) : در روش کرتی ، بایستی دقت شود بذرها بطور یکنواخت در زمین پخش شوند . به این منظور می توان مقدار بذر مورد نیاز برای کاشت را با ۲ تا۳ برابر خاک نرم و یا ماسه مخلوط نموده ، توامآ در زمین پاشید . سپس با ماله چوبی یا شن کش روی آنها را پوشانید تا بذرها زیر خاک رفته و در معرض تابش مستقیم آفتاب و هوای آزاد قرار نگیرند . همچنین در دسترس پرندگان نباشند .
کود دهی : تربچه از لحاظ احتیاج به مواد غذایی و کود خیلی قانع است به نحوی که در زمینی با حد اقل مواد غذایی می توان دو نوبت متوالی در سال تربچه را کاشت . لکن برای برداشت محصول خوب و مرغوب تقویت زمین ضرورت دارد . تذکر : چون تربچه معمولا پس از ۱۸ تا ۲۵ روز از تاریخ کاشت بذر ، قابل برداشت خواهد بود ، توصیه می شود که بذر آن را با سایر سبزیها بکارند تا زمین بخاطر کشت تربچه معطل نماند . به این منظور می توان تربچه را با سبزیهایی مانند : هویج درر یک زمان و یک محل کاشت. زیرا در حالی که تربچه برداشت می شود ، هویج شروع به رشد میکند و از زمین حد اکثر استفاده خواهد شد .
بذر گیری : برای آن که شخصا بتوان بذر خوب تهیه نمود و بذر مورد نیاز سال بعد را تامین کرد . از آخرین محصول پاییزه تربچه های سالمتر و خوش فرم تر را جدا کرده ، جمع آوری می نمایند و در زیر خاک خشک کنار هم به صورت ردیف می خوابانند . در طول زمستان آنها را به همین شکل نگهداری نموده در اسفند تا فروردین ماه بتدریج آنها را از زیر خاک خشک خارج کرده ، به فواصل ۴۰ تا ۵۰ سانتیمتر از یکدیگر می کارند . پس از مدتی شاخه گل آنها از خاک خارج شده گل می دهد .
در تیرماه و مرداد ماه بذرآنها می رسد . پس از رسیدن بذرها ، شاخه های حامل بذرها را که در غلاف ( غلاف بذرها را در داخل خود نگهداری می کند ) قرار دارد قطع نموده و دسته می کنند و در محل خشکی که هواگیر باشد خشک می کنند . پس از آنکه غلاف ها خشک شدند آنها را با ملایمت و به آهستگی به زمین می زنند ( می کوبند ) تا بذرها از داخل غلاف ها خارج شوند . آنگاه بذرها را از خاشاک جدا ساخته و در قوطی ، جعبه و یا پاکت در محل مناسبی نگهداری می کنند .